सिक्कीमचा सफरनामा - भाग ५ : जोरगाँग आणि रुमटेक मॉनेस्ट्री...

आम्ही गंगटोक स्थलदर्शनमध्ये आज २ मॉनेस्ट्री पाहणार होतो. एक शहराच्या अगदी जवळच असलेली जोरगाँग आणि दुसरी दक्षिण सिक्किम मधील रुमटेक. ह्या दोन्ही मॉनेस्ट्रींबद्दल थोडीफार माहिती आणि फोटो...

गंगटोकच्या ईंदिरा गांधी बायपास रोडवरुन गणेशटोककडे जाण्याच्या वाटेवरच जोरगाँग मॉनेस्ट्री आहे. आकाराने लहान असली तरी प्रथम दर्शनी 'रुप मनोहर' उठुन दिसते. आकर्षक रंगसंगतींमध्ये सजवलेल्या दारं-खिडक्या आणि कमानी हे तिबेटियन संस्कृतीत सर्वत्र दिसते. तिबेटचे १४ वे दलाई लामा यांनी खुद्द २१ वर्षांपुर्वी या मॉनेस्ट्रीची मुहुर्तमेढ रोवली होती.

आतमध्ये प्रवेश केल्यावर लक्ष्यात आले की रंगकाम सुरु आहे. बुद्धमुर्ती देखील नव्याने बनवण्यात येत होती. या खेरिज आतमध्ये खेंपो बोधीसत्व, गुरु पद्मसंभव आणि चोग्याल त्रायसाँग यांच्या मुर्ती आहेत.

धर्मगुरु चोग्याल त्रायसाँग यांनी ८ व्या शतकात भारतात अनेक तिबेटी तरुण पाठवुन बुद्ध धर्माच्या प्रचार आणि प्रसाराकरिता अनेक संतांना तिबेट मध्ये बोलावणे धाडले होते. पुधे त्यांनी तिबेट मध्ये 'सम्ये' बुद्ध विद्यापिठाची स्थापना केली जिथे बुद्ध धर्मावरील सर्व लिखाण संस्कृत मधुन तिबेटियन भाषेत भाषांतरीत केले गेले.

खेंपो बोधीसत्व हे धर्मगुरु चोग्याल त्रायसाँग यांच्या बोलावण्यावरुन भारतातुन तिबेटमध्ये गेलेले पहिले बुद्ध संत होते. त्यांनी तिबेटमधील भिक्षुंमध्ये सुरु केलेली 'विनय परंपरा' आजही तिबेटसह सिक्किम, नेपाळ आणि भुतानमध्ये सुरु आहे.

गुरु पद्मसंभव हे भारतातील ८व्या शतकात होउन गेलेले एक थोर बुद्ध संत होते. तिबेट मधील धर्मगुरु चोग्याल त्रायसाँग यांच्या बोलावण्यावरुन ते तिबेट मध्ये गेले आणि तिथे त्यांनी बुद्ध धर्माचा प्रसार केला. ते तंत्र विद्येचे देखील जाणकार होते. पुढे ते नेपाळ, सिक्किम आणि भुतान येथे गेले आणि या प्रदेशांत त्यांनी बुद्ध धर्माचा प्रचार आणि प्रसार केला.

या तीन धर्मगुरुंना 'खें - लोप - चो - सम' असे संबोधले जाते.
खें - खेंपो बोधीसत्व, लोप - गुरु पद्मसंभव आणि चो - चोग्याल त्रायसाँग.

रुमटेक मॉनेस्ट्री ही गंगटोक वरुन १४ किलोमिटर अंतरावर आहे. बुद्ध महायान पंथात एकुण ४ उपशाखा आहेत. त्यातील एक आहे काग्यु. या काग्यु महायनाचे एकुण ३०० बुद्ध मठ संपुर्ण जगात असुन त्याचे मुख्यालय म्हणजे ही रुमटेक मॉनेस्ट्री होय. या काग्युचे १६ वे धर्मगुरु गॅल्वा करमाप्पा यांचे वास्तव्य येथेच असते त्यामुळे इथे सुरक्षा व्यवस्था आहे. गाडी घेउन आत जाणे अशक्य. चालत जेवढा रस्ता पार करावा लागतो त्याच्या डाव्या बाजुला एका रांगेत हजारो प्रेयर व्हील्स लावलेली आहेत. मॉनेस्ट्रीच्या आतमध्ये फोटो घेता येत नाहीत. बाहेरुन घ्यायला हरकत नाही.

आम्ही आत जाणार इतक्यात एका सिक्किमिज गाईडने मला 'माहिती हवी का?' असे चक्क मराठीत विचारले. पहिले २ सेकंद मला कळलेच नाही पण मग लक्षात आले की अरे हा तर चक्क मराठीत बोलतोय. आम्ही त्याला गाईड म्हणुन सोबत घेतले. त्याने आम्हाला बहुतेक माहिती मराठीतुन दिली. काही इंग्रजी-हिंदी मधुन. महाराष्ट्रातुन दरवर्षी इतके पर्यटक सिक्किमला जातात की त्याने मराठी शिकुन घेतली असावी. :) हे नक्कीच सुखावणारे होते.

तिथे पोचलो तेंव्हा ४ वाजुन गेले होते आणि ५ नंतर इथे कोणालाही प्रवेश नसतो. इथे दिक्षा घेणारे सर्व भिक्षु प्रश्न-उत्तराचा खेळ खेळत होते.

मॉनेस्ट्रीच्या भिंतींवर अनेक चित्रे रंगवलेली आहेत. खालील ४ चित्रे ही मॉनेस्ट्रीची रक्षा करणार्‍या द्वारपालांची आहेत. सर्वात शेवटी आहेत आपले बाप्पा. बुद्ध संस्कृतीत गणपतीचे उल्लेख कुठे कुठे येतात ते ठावुक नाही पण असे चित्र लेहच्या अल्ची मॉनेस्ट्रीमध्ये देखील पाहिल्याचे स्मरते.

सिक्कीमचा सफरनामा - भाग ६ : गंगटोक स्थळदर्शन (उर्वरीत) ...